De erfgenamen van heer Ghijsel Back

Drs L.F.W. Adriaenssen

§ 15. Van Gorp

I. WOUTER JAN SCELLEKENS VAN GOROP ALIAS WOUTER DIE LEENMAN¹ werd mede-erfgenaam van heer Ghijsel Back door zijn huwelijk met Aleyt Wouter Metten² ex matre Back. Hij was een zoon van Jan Schellekens van Gorp en van de Oisterwijkse schependochter Fye Lauwreyns van der Heyden. Met zijn broer Godtschalck verkocht hij in 1480 een huis bij de kerk te Oisterwijk.³ In 1445, bij gelegenheid van het overlijden van zijn vader, ontving hij tgoet tot Gorp in leen. Met mijnen mannen geheijten mansmannen en verder toebehoren was in 1470 het leengoed jaarlijks ter hueren weert circa neghen ende twintichstalven rijnsch gulden, terwijl aan de hertog elk jaar 2 rijnsgulden ter commer moest worden betaald; deze verklaring bezegelde Wouter met zijn wa-

238

pencachet van drie klaverbladen met een roos in het midden.⁴ In 1482 was hij gestorven en ging het goed over op Wouters gelijknamige zoon.⁵

Hun kinderen:

Wouter Wouter Schellekens van Gorp, volgt onder II op pagina 241.

Ghysbrecht Wouter Scellekens van Gorop alias Leenman⁶ verkocht om 2 mud rogge jaarlijks zijn recht in de leengoederen van Gorp aan zijn broer Wouter.⁷

Zijn dochter:

A.	Aleyt Gysbrechts die Leeman. In 1555 was haar dochter Adriana van Couvelde alias Scremers de huisvrouw van de Antwerpse poorter Jan van Bunnen.⁸

Louwreyns Schellekens⁹ werd priester, fungeerde in 1501-1504 als pastoor van de Sint-Joriskerk te Antwerpen en in 1515-1526 als pastoor van de Sint Walburg aldaar. Voorts was hij aartspriester en landdeken. In 1525 ging hij te Lier wonen, waar hij sedert 1512 een kanuniksdij bezat; op 8 mei 1528 is hij daar aan de pest gestorven. Hij had een natuurlijke dochter bij Marie Peters van Hoodonck alias Dekens (zo genoemd naar de landdeken?):

A.	Laurentia Schelkens kreeg in 1540 een oktrooi om als bastaard te mogen testeren.¹⁰ Zij was in 1546 de vrouw van Jan van den Muelenbroeck te Antwerpen¹¹, met wie zij twee huizen of woningen te Breda in de Nieuwstraat bij de oude veemarkt verkocht, naast het huis van Heyl-

239

wich weduwe Peters van Hoodonck. In 1562 was zij de weduwe van Nicolas de Brusseles.¹²

Jenneken Wouters die Leeman trouwde met Dirck Jan Sledden, vermoedelijk een van de zonen van Jan Jan Sledden, molenaar te Rovert en president van Hilvarenbeek.

Zij kregen vijf kinderen:¹³

a.	Aleyt Dirck Sledden, gehuwd met Willem Jan Oerlemans alias die Bye.
b.	Maryken Dirck Sledden¹⁴, gehuwd met Hessel Claes Jacops te Rovert.
c.	Jan Dirck Sledden.
d.	Scelleken Dirck Sledden. Zijn en zijn broer Jans bezittingen werden in 1531 kollateraal gedeeld, aangezien zij langen tyt van jaeren vuytlendich zyn geweest, alsoe dat te vermoeden is dat zy inder menschelycheyt nyet levendich en zyn.
e.	Wouter Dircx Sledden, steenbakker. In 1537 1569 was Margriet zijn weduwe.¹⁵

Maria Wouter Schellekens van Gorp, volgo onder IIbis op pagina 244.

Geertruyt Wouter Schellekens van Gorop trouwde met Heyn Slidden, dat is Henrick Wouter Sledden¹⁶, zoon van Wouter Jan Sledden te Rovert. Hij was in 1530 schepen van Hilvarenbeek. In 1495 kocht hij een huis en hof aan het Spul.¹⁷ Samen

240

met zijn vrouw gaf hij dit huis met hoeve, erven en houtwas in 1524 aan hun zoon Wouter.¹⁸ Houtwas speelde ook een rol in het proces dat hij tegen 1490 had aangespannen tegen Gherit Cleys Otten en Wouter Nouwen van ruymingen te hebbene van opghaende eycken hout.¹⁹

Uit dit huwelijk:

a.	Sophia Henrick Sledden²⁰, gehuwd met Jan Janss van Eynde, zoon van Jan van Eynde Claess en Aleyt Jans van der Coeyen, weduwnaar van Jenneken Ghysbrechts van der Hugevoirt.
b.	Wouter Henrick Sledden volgde zijn vader op in de gerechtigdheid in de oliemolen.²¹ Hij trouwde met Elyzabeth Jans van Eynde, dochter van Jan van Eynde Claess en van Aleyt Jans van der Coeyen.
c.	Jan Sledden²² studeerde sinds 1522 en 1530 aan de universiteiten van Leuven en Bourges. Hij was norbertijn te Tongerlo en werd tot priester gewijd. In zijn abdij was hij circator (tuchtmeester), supprior en prior. Op 9 mei 1554 is hij overleden.
d.	Adriaenken Heyn Sledden trouwde met Jacob Biën.

II. WOUTER WOUTER SCHELLEKENS VAN GOROP ALIAS WOUTER DIE LEENMAN VAN GORP verhief in 1482 het leengoed van Gorp met 10 lopen erf en den Lanenacker,²³ Als Wouter die Leenman bracht hij in 1496 het goed aan, dat hij als volgt beschreef:²⁴

241

•	Tgoet tot Gorp, wesende lant, heye ende weye, vuytgescheyden die hofstadt dair ick op wonende ben, gelegen naast Gerit Bacx' hoeve;
•	drie aaneengelegen akkers, geheten die Eyndacker, gelegen naast de weduwe van Henrick Geenen (van Gorp); t twee aaneengelegen beemden, achter de Eyndacker, naast de heivelden van Wouter Jan Gheenen (van Gorp);
•	10 lopen land waarvan Wouter Jan Gheenen (van Gorp) en Jan van Gorp elk de helft in onderleen houden;
•	den Hoenacker, gehouden door Wouter Jan Gheenen (van Gorp)
•	een akker en een hof, naast elkaar, gehouden in onderleen door Gerit Jan Jueten (van Gorp) en zijn broer;
•	2 lopen land voert Scoer, gehouden door Jacop van Wuestenborch (ex matre Van Gorp);
•	Keetels beemt ofwel die Bocht, gehouden door Jan van Gorp;
•	den Langen beempt, in achterleen gehouden door Jan van Gorp.

In 1530 pachtte Wouter van de vrouw van ridder Jan Bacx alzulcken coerenthiende als zy hebbende ende besittende is, geleghen tot Gorp, voor jaarlijks 3 mud rogge.²⁵ Hij wordt bij die gelegenheid 'Wouter den Leenman van Baerle' genoemd, een kontaminatie van zijn familienaam, zijn leenpositie en zijn woonplaats: Wouter van Gorp alias de Leenman te Baarle. Uit Baarle kwam zijn vrouw, Maria Jan Snellincx, zijn weduwe in 1545.²⁶ Wouter die Leenman was omstreeks 1541 overleden.

Zijn kinderen waren:

1.	Aleyt Wouters van Gorp.
2.	Adriaenken Wouters van Gorp.²⁷ In 1541 verhief zij voor het leenhof van Brabant te Brussel het goed van Gorp, dat

242

bestond uit 7½ bunder land, hei en beemd, circa 6 bunder land en beemd en dertien in onderleen uitgegeven percelen ter grootte van 2 tot 3 bunder.²⁸ In eerste echt trouwde zij met Cornelis Daemis (Damaess)²⁹, in tweede (minstens sedert 1523) met Cornelis Anthonis Mattheuss van den Bredehoff, die beiden te Breda woonden. Bredehoff was in 1529-1532 en 1536 schepen en in 1539 en 1540 borgemeester van Breda.³⁰ Als weduwe van haar tweede man verkocht Adriaenken in 1548 het huis den Enghel te Geertruidenberg.³¹ Van de abdis van Thorn pachtte zij in hetzelfde jaar verschillende koren tienden.³² In 1555 of 1556 is zij overleden.

Haar kinderen werden in het eerste huwelijk geboren:³³

Peeter Daemis³⁴ werd priester en bezat verschillende altaren of kapelrijen in de Onze-Lieve-Vrouwekerk en in de begijnhofkapel te Breda. Willem van Oranje stelde hem aan om toesicht te nemen op alle syne furstlicher genaden moeren ende te besorgen den torff, noodigh tot desselfs hoffhoudinge.³⁵ In 1556, na het overlijden van zijn moeder, verhief hij het leengoed van Gorp.³⁶ Te Hilvarenbeek werd hij bovendien in 1566 cantor, maar van de cantorij deed hij in 1569 afstand, mogelijk wegens de grote schuldenlast die er op drukte.³⁷ In 1589 is heer Peter gestorven.

243

b.	Mariken Damaes³⁸ trouwde met Cornelis Jan Montens³⁹ (1511-1587), schepen, borgemeester, tienman, weesmeester van Breda, zoon van Jan Montens en Kathelyn Block. In 1544 was hij aangesteld tot meier van de abdij van Thorn in de baronie van Breda.
c.	Lynken Damaes trouwde met Jacob de Vree te Brugge, schildknaap, schepen en pensionaris van zijn stad, edelman van Willem van Oranje. Hij stierf in 1547 en zijn weduwe werd op 7 juli 1583 begraven bij de Arme Klaren te Brugge. Hun achterkleinzoon was de bekende genealoog Olivier Wredius.
d.	Jan Damaes⁴⁰, priester te Breda, daar overleden op 19 juli 1579.

IIbis. MARIA WOUTER SCHELLEKENS VAN GOROP trouwde met Peter Ghysbrechts van den Nyeuwenhuysen⁴¹ te Diessen.

Een van hun kinderen was:⁴²

1.	Ghysbrecht Peters van den Nyeuwenhuysen, volgt onder III op pagina 244.

III. GHYSBRECHT PETERS VAN DEN NYEUWENHUYSEN was jaren lang schepen en in 1559 kerkmeester van Diessen.

Van zijn kinderen zijn de volgende dochters van belang:

1.	Heylwich Ghysbrechts van den Nuwenhuysen, volgt onder IV op pagina 246.
2.	Peterken Ghijsbrecht Peters van den Nieuwenhuysen trouw-

244

de met Jacop Goyaerts Aleyten geheten van der Aa⁴³ te Hilvarenbeek op de Biest, heilige-geestmeester in 1573, zoon van Jacop Henrick Aleyten en van Lysbeth Goyaerts van der Aa.

Een van hun kinderen was:

Lysken Jacob Goyaerts Aleyten van der Aa trouwde met Cornelis Willems van der Langrijt⁴⁴, landbouwer aan de Voort, schepen van Hilvarenbeek. Zijn ouders waren Willem Stevens van der Langerijt geheten Hapaerts en Elyzabeth dochter Jan Willem Heynen alias Peter Jan Hagen. Te Hilvarenbeek overleed Lysken op 3 november 1629 en Cornelis op 9 februari 1630.

Een van hun kinderen was:

aa.	Petrus Langritius⁴⁵ volgde een universitaire studie en werd priester, was dus gerechtigd in het Bacxkoorke. Hij werd echter kanunnik van Ronse en resideerde als persoon te Oudenaarde. Op 20 oktober 1616 is hij te Leupegem overleden.

Geertruyt Ghysbrecht Peters van den Nieuwenhuysen trouwde met Mathijs Anchem Michiels de Cromme, schepen van Diessen.

Onder hun kinderen:

Maryken Mathijss de Cromme trouwde met mr Claes Otten⁴⁶, 'boekhouder', schoolmeester en koster van Diessen, waar hij bij de kerk woonde. Zijn ouders waren mr Gheen Otten, notaris te Hilvarenbeek, en Cornelia Cornelis Otten.

Twee van hun kinderen werden priester:

aa.	Mr Gerrit Otten⁴⁷ studeerde te Leuven, werd kapelaan te Enschot en vervolgens pastoor van Loon op Zand. Daar stierf hij op 13 april 1627. Zijn grafzerk werd onlangs in de kerk herondekt. Het opschrift luidt: Hier rust heer ende meester Gerardt Otten van Diessen, priester, pastoir deser kercke

245

	ontrent 20 jaeren, sterf anno 1627 den 13 April. Bidt voor de siel.⁴⁸
bb.	Mr Wilbort Otten⁴⁹ is omstreeks 1585 geboren, studeerde op de beurs van Gerart Creyt, behaalde de meesterstitel, werd priester en woonde als beneficiant van het Sint-Sebastiaanaltaar te Hilvarenbeek, waar hij in 1625 of begin 1626 overleed.

IV. HEYLWICH GHYSBRECHTS VAN DEN NYEUWENHUYSEN trouwde met Adriaen Mathijsse van den Nyeuwenhuysen, schepen van Diessen, overleden in 1586.

Onder hun drie kinderen:

Ycken Adriaen Thijssen van den Nieuwenhuysen trouwde met Andries Michielssen van den Nyeuwenhuysen (1549-1640), gezworen, schepen, raadsman, deken van het Sakramentsgilde, roedrager van het kapittel van Hilvarenbeek, woonachtig aldaar in de Koestraat. Zij hadden twee kinderen:

Mr Michiel Andriessen van den Nieuwenhuysen⁵⁰ studeerde te Leuven en Parijs, werd priester en vestigde zich in de Koestraat te Hilvarenbeek. Hij was vice-dekaan van het kapittel aldaar. Tijdens de retorsieperiode, toen de pastoor naar Antwerpen was gevlucht, celebreerde hij missen in zijn woonhuis. Later nam ook hij de wijk, hij werd biechtvader van de franciskanessen Achter de Tolbrug te 's-Hertogenbosch. Bij hen is hij op 27 oktober 1640 gestorven.

Adriaen Andries Michielssen van den Nieuwenhuysen († 1622) trouwde in 1610 met Neeltgen Joris van Baerle († 1618) en werd vader van een zoon en een dochter, Anneken, die trouwde met Jan van Trier en mr Lambrecht Verrijt.

De zoon was:

246

aa.

Andries van den Nieuwenhuysen⁵¹ is op 20 april 1614 te Hilvarenbeek gedoopt, studeerde te Leuven en werd priester. Met zijn oom Michiel ruilde hij een HUvarenbeeks altaar tegen een prebende in het kapittel. Hij woonde in de Koestraat en volgde ook zijn oom, toen hij verhuisde naar het klooster Achter de Tolbrug te 's-Hertogenbosch. Hij hield zijn stamboom goed bij, had in huis genealogieën van Heylwich van den Nyeuwenhuysen (stichtster van een groot kindertehuis te Mechelen), van de familie Nouwen (volgt hierna onder § 16) en van de erfgenamen van heer Ghijsel Back; aan verwanten verstrekte hij genealogische attestaties. Op 23 mei 1668 is hij te 's-Hertogenbosch overleden. Volgens zijn testament wilde hij begraven worden in de kloosterkerk of in de kerk te Hilvarenbeek, in het laatste geval in het cruijs choor aldaer aenden snijdt sijde, neffen den sarck daer sijn vader ende moeder ende grootvader saliger begraven liggen, en dan sal aldaer geleijt worden eenen eerlijcken sarcksteen, waarop zijn naam en kwaliteit en, als zij wil, die van zijn zus zullen worden aangebracht.

247

Noten
1.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 207, ongef., 12 mei 1697.
1.	Vermoedelijk was hij de Wouter van Gorp die samen met Willem Gerit Wyten en de vrouw van Gysbrecht Wouter Metten cijnsplichtig was uit het erf dat Sprenglair te Hilvarenbeek of Moergestel (Algemeen Rijksarchief Brussel, Familiearchief d'Ursel, L 1499, f XV), maar ook zijn gelijknamige zoon komt in aanmerking.
2.	De Brabantse Leeuw, XL (1991) 90.
3.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Oisterwijk R 186, f 7v, 4 april 1480. R 196, f 31, 20 juli 1490.
4.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer, Aveux et dénombrements 1657, 22 november 1470.
5.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 17146, 10 januari 1445. Rekenkamer 17149, f XXXIV v, 30 april 1482.
6.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 45074, f CCCV v.
7.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 23, f 213v, 9 mei 1528.
8.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 25, f 289, 10 oktober 1555.
9.	Rijksarchief Antwerpen, Herentals Gemeentearchief 56, f 135, 5 september 1518; f 248, 9 juli 1526; f 262, 3 april 1526. L.F.W. Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke in de Sint Jan tot de reductie van Den Bosch", De Brabantse Leeuw, XXXIV (1985) 129.
10.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 164, f LXXXV, 30 september 1540.
11.	Gemeentearchief Breda, R 451, f 104v, 15 juni 1546.
12.	Stadsarchief Antwerpen, Certifikatieboek 18, f 146, 14 augustus 1562. Zijn broer, ridder Philibert de Brusseles, was raadsheer van de koning.
13.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 24, f 103, januari 1531.
14.	L. Adriaenssen, „Elf generaties Moonen. Namen, data, anekdotes", De Brabantse Leeuw, XIX, XX (1970, 1971) XIX, 2.
15.	Raadhuis Hilvarenbeek, Oud Administratief Archief 4, ongef., 5 februari 1537; 21 oktober 1538. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Oisterwijk R 273, f 34, 11 mei 1569.
16.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 24, f 61, l juni 1530; f 67v, 25 juli 1530; f 197, 31 januari 1532; f 241v, 5 juni 1532. Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1263, f 290v, 1493/94. Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 13026, f 487, 1526/27. Rekenkamer 45028, f CXXXIIII.
17.	Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, R 1264, f 286, 25 januari 1495. R 1283, f281, 5 maart 1513.
18.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 23, f 91, 11 juni 1524.
19.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 13026, Kerstjaar 1489-1490.
20.	L.F.W. Adriaenssen, Geschiedenis van de families Trompenaars, Trümpener, Trompeneers, Trimpeneers, Trompen en Tromp in de Brabantse en Limburgse Kempen, 1847-1989 (Amsterdam, 1989) 330.
21.	L. Adriaenssen, „De wandelende molens van Hilvarenbeek", Nieuwsbrief van de heemkundige kring 'loannes Goropius Becanus', no 15 (oktober 1986) 83.
22.	L.F.W. Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog en onder de generaltteit. Sociale en ekonomische geschiedenis van een Kempens dorp tussen 1400 en 1800 (Amsterdam, 1987), 266.
23.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 17149, f XXXIV v, 30 april 1482, Hij kocht zijn broer Ghysbrecht uit diens deel in het leengoed (Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 23, f 213v, 9 mei 1528).
24.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Leenhof van Brabant 15, f CCXXXIV v, 3 februari 1496.
25.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hüvarenbeek R 24, f 64v, 22 juni 1530.
26.	Gemeentearchief Breda, R 427, f 143v, i.m. l oktober 1528. R 449, f 71, 19 maart 1545.
27.	Gemeentearchief Breda, R 427, f 143v, i.m. l oktober 1528. R 429, f 136v, 3 januari 1523. R 460, f 96, 17 juni 1555. R 807, f 10v, 15 februari 1550 Luikse stijl.
28.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Leenhof van Brabant 132, f 126v, 6 september 1541.
29.	Gemeentearchief Breda, R 420, f 86v, 9 maart 1512.
30.	P.A.J. van den Brandeler, „Zegels van leenmannen der Heeren, en van Schepenen van Breda. Met aanteekeningen", De Nederlandsche Heraut, IV (1887) 135.
31.	Gemeentearchief Breda, R 806, f 42v, 26 juli 1548.
32.	Gemeentearchief Breda, R 679, ff 212 en 212V, 24 april 1548.
33.	Gemeentearchief Breda, R 677, f 68, 18 november 1533 (heer Joseph Damaes, priester, is hun voogd).
34.	Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 137.
35.	Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage, Nassause Domeinraad, folioinventaris f 108v, no LXXII, 15 maart 1564.
36.	Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamer 17159, 26 november 1556.
37.	Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog, 157.
38.	Gemeentearchief Breda, R 482, f 70, 21 maart 1578; f 178, 22 december 1578.
39.	Gemeentearchief Breda, R 428, f 10, 21 januari 1521. R 476, f 89v, 24 april 1571; f 105, 22 mei 1571. R 807, f 10v, 15 februari 1550 Luikse stijl. Th.E. van Goor, Beschryving der stadt en lande van Breda ('s-Gravenhage, 1744} 224, 225, 226, 251, 280. Y.H.M. Nijgh, „Montens", Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, XXII (1968) 65,
40.	Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke, 137.
41.	L.F.W. Adriaenssen, Non omnia possumus omnes. Genealogie van het geslacht Van den Nieuwenhuysen 1400-1800 ('s-Hertogenbosch, 1988) 64.
42.	Zie voor de volledige genealogische informatie over de familie: Adriaenssen, Non omnia possumus omnes, 60, 62, 64-66, 339-341.
43.	Adriaenssen, Non omnia possvmus omnes, 65.
44.	Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Hilvarenbeek R 30, f 91, 5 maart 1578.
45.	Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog, 313, 314.
46.	Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog, 221, 299.
47.	Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke, 147, 148.
48.	W.A.M. Dellen, „Die kercke van Sinte Michiels tot Enschot. Bijdrage tot de geschiedenis van het dorp Enschot in het gebied der 'Tilburgen'", De Lindeboom, IX-X (1985-1986) 36, 37.
49.	Adriaenssen, „De gerechtigden tot het Bacx-koorke", 150.
50.	Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog, 314, 315.
51.	Aanvullingen op de in Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog, 339, gegeven bronnen: Gemeentearchief 's-Hertogenbosch, N 2700, f 378v, 5 september 1664. N 2756, f 175, 6 oktober 1664.

De Brabantse Leeuw 40 (1991) 238-247

De erfgenamen van heer Ghijsel Back

Op deze pagina

Zie ook